YA HU maana niya, 'Oh SIYA'. Hi siyu Siya? Siya ra isab in namayta:
* AllaHU Akbar. (SIYA in Tuhan labi dakula)
* AllaHU nurus samawati wal ardhi. (SIYA in Tuhan sahaya sin pitung lapis langit iban gumi)
In mga ayat biyah ha ini, mataud pa in ha lawom sin Qur'an namayta palihalan sin himumungan SIYA.

Bang Allah na in susumbahun, mayta apabila in manusiyah humulug takbiratul ihram ha panagnaan sin sambahayang in hi suara, "ALLAHU AKBAR"? hati niya, 'Siya in Tuhan labi dakula'. In pangasubu, "Hi siyu Siya, amu in Tuhan labi dakula? Biyah da sapantun sin mamung kaw, "siya in president kawasa ha lawom hula". Alhasil in tiyugilah sin bissara "siya" - amuna hi Rody Duterte. Ampa in hi Duterte dih tuud mapaylu, piykitan sadja sin kawasa ngiyanan presidente, malaingkan in ka president wala nagmisla iban sin ginhawa hi Duterte. Bang pandangun, in hi Duterte iban sin ka president niya, butas ampa isab wala.

Damikkian da isab bang bukun sabab sin raayat iban hula, dih maharus in ka awon sin president. Malainghkan harus in ka awon hi Duterte minsan way in ka president, sabab piyag-anak iban awon na siya. Mahlum na harus in magdalil, sabab in hal ini dih makandut sin himumungan.

Ampa in Allah atawa bang ha bahasa sinug Tuhan, amuna isab in sa taas-taas sifat pana-minan sin nagtutuhan ha palihalan sin kakawasaan sin Katuhan Niya. Malaingkan in piyagsuara sin kalima Allah wala duun ha kalima yan, buwat malaingkan yan nagpatitilibun ha taykud ampa isab ha unahan, yan ha lawa ampa isab ha tu-u sin kalima Allah.

Biyah da hayan in ka harus sin Allah (Tuhan) bang bukun sabab sin mahluk amu in magtuhan, dih da isab maharus in ka awon sin lapal Allah (Tuhan) bilang sandigan sin pangannal sin mga manusiya naglulugtuh dumawhat sin kasabunnalan.. Malaingkan harus in kaawon Niya minsan wayruun in nagtuhan, sabab Siya na yan in UJUD, KIDAM, BAKA, MUKHALAFATU LILHAWADISI, KIYAMUHU TAALA BI NAFSIHI iban WAHDANIYAT.

Ampa in kabtangan ha takbiratul ihram (SIYA in Tuhan labi dakula), wayruun manusiya iban unu pa mahluk in makapatudju sin kalima SIYA bang harap pakainun. Dain diy na ha parkalah ini nagbahli in katan panghati. Amu na ini in hal pagtuhan dih kumila duun na ka in manusiyah yan timammat ha Madina, ha Makka, Ulama iban bukun, balbangsa iban bukun, miskin iban dayahan, in malingkat iban bukun. Malaingkan, hi siyu2 in hidayatan amu in makahati.

Patudjuhun pa napas - tanda sadja sin buhi in hambuuk mahluk, patudjuhun pa nyawa - in iyan dain ha pagmahi Niya; patudjuhun pa kabuhi - in iyan hal sin magkignut-kuhibal diyanglay ha mahluk nakabutang ha hansipak sin ngiyanan kamatay, patudjuhun pa nur - in iyan matampal sihnag sadja sin katuhan Niya, Patudjuhun pa Allah - sifat, danglay iban sa taas-taas gulal Niya sadja. Bang sumahun in katan nasabbut, bukun da Siya. Sabab in Siya asal Niya biyabaytah, "way mapatut sumumba pa Zat Ku malaingkan Aku". Biyahdiin na in kasumba sin manusiyah bang pa Zat Niya? hangkan sa in katan manusiyah in dugtulan sin sumba nila tubtub ha Allah (sifat) sadja, sabab amura yan in ka abut-abutan sin panghati, ampa in SIYA dih na abutan sin utuk sin manuiyah.

Mayta Siya dih maabut sin utuk iban sin panghati? sabab in Siya:

* LAYSAKA MISLIHI SHAYH (parman) - way saupama Niya hangsulag unu-unu. alhasil bukun Siya ayan, bukun napas magdag-lurus, bukun nyawa, bukun kabuhi, bukun nur, atawa sahaya, iban bukun unu pa amu in nasakup sin utuk iban panghati sin manusiyah.
* LA ZATI WALA SIFATI (qudsi) - bang bukun Siya zat bukun da isab sifat, alhasil batal in katan manunjuki pa sifat sambil na sin Zat.
* LAYSA HARFIN BILA SAUTIN WA LAPSIN (qudsi) - way huruf, way suara iban baris. Bang in Siya way nasakup sin huruf, sin suara, iban sin baris, alhasil unu pa in ngiyanan sin ilmu ha lawom utuk sin manusiyah, sin in katan yan bukun da Siya?

Landuh tuud in ka gaib Niya nakatatapuk biyah gusi (treasure) way makaingat malaingkan Siya ra kandiri Niya. Hangkan piyagbandah sin mga makahati dain na mayan ha mga kaul sufi/awliya pa kaul sahaba, dih kaw pa sumbahun pa ngan Allah, hi siyu-siyu in sumumba pa ngan Allah, in ka awonan niya munafiq, sabab in Allah makam kakannalun ha baytah sin hadis qudsi, "LA TAFAKKARU FIY ZATILLAH, WA TAFAKKARU FIY SIFATILLAH". In masaala, biyahdiin in mangannal? Magpasandung sin kalima Allah? magparagbus sin rupa sin ginhawa (mencerminkan diri)? magpabustak sin sahaya biyah lagguh lambitung sampay na pa biyah lagguh ligu? magnanam sin inda ginis parasahan? magsakaula-ula nagbak na iban sin Allah sin way kabunnal niya? In katantan yan bunga sin pagkira-kira sin utuk sin manusiyah. Sabab in utuk landuh mapanday maghinang-hinang sin amuin panandigan sin kababayaan niya ha supaya magmumfaat pa ginhawa baran niya ha hika salamat niya dain ha dunya pa akhirat.

Biyah hayan in hunit mangannal pa Tuhan biyah sapantun dakmul sin pitung lapis lupa in hunit niya lagbasun. Malaingkan, apabila isab kiyatindugan na in makam pangangannalan, biyah da siya dakmul kulapis bawang in nipis niya. Nah, amu pa ka in sumumba na? Ampa in susumbahun amuna in SIYA. Minsan in mangannal pa Allah mahunit da abutan sin manusiyah?

Mayta in mangannal mahunit dawhatun? Sabab wala SIYA nasakup sin utuk iban atay. Bat sabab, amura in utuk iban atay in pakukus sin manusiyah mangannal. Manjari, bang way ra upaya sin utuk iban sin atay, alhasil way ra gaus mangannal. Manjari, kuhnu bahah in manusiyah makakannal ampa ha bayta sin Nabi in panagnaan sin agama mangannal. Amu pa ka in mag-agama, minsan in mangannal kahunitan da.

Ha baytah sin hadis qudsi parman sin Tuhan piyaratung pa Nabi Muhammad (s.a.w.) "AWALUDDIN MA'RIFATULLAH" (in panagnaan sin agama, mangannal). Alhasil, bang in manusiyah dih pa maingat mangannal pa Tuhan, wala pa siya nakapag-agama. Ampa in mangannal pa Tuhan subay niya kahatihan in Tuhan kakannalun niya. In masaala hi siyu in makaingat ha Tuhan. In agi sin hadis sin Nabi, " MAN ARAFA RABBAHU FIY NAFSIHI, FA HUWA SIRKUN, (hi siyu2 in umingat sin Tuhan duun ha ginhawa baran niya, in siya sirik) WA MAN ARAFA RABBAHU FIY QALBIY FA HUWA MUHMINUN, (hi siyu2 in umingat sin Tuhan niya ha atay niya, in siya magpaparatsaya), WA MAN ARAFA RABBAHU FIY RUHI, FA HUWA ARIFUN (hi siyu2 in umingat sin Tuhan duun ha nyawa, in siya makahati).

Alhasil, apabila kaingatan mu na in nyawa, ampa kaw makasib sin dan masawa umingat sin Tuhan. Malaingkan in nyawa bukun isab Tuhan. Ampa in hunit isab sin nyawa ingatun, nagbanda in parman ha lawom sin Qur'an, "KULIR RUHU MIN AMRI RABBI, WAMA UTITUM MINA ILMI ILLA QALILAH" (pamungan in roh dain ha pagmahi sin Tuhan, apabila awon makahati, salat da in kahatihan nila).

Ampa in pakaradjaan mangannal pa Tuhan amuna in makam bubutangan sin pagtuhan. Damikkian isab in pagtuhan amuna in makapatindug sin sumba sampurna mattu kaNiya. Dain ha sabab sin parkala yan hangkan siyabab Niya in kapapanjari sin katan alam ampa Niya biyutang in manusiyah ha supaya sumumba kaNiya.

Ampa in makam susumbahun amuna in sukuh Niya. In masaala sa lagguh-lagguh, bang biyahdiin in sumumba kaNiya. Ha karna sin pangasubu ini, hangkan piyapangsut Niya in ka sifat-sifatan ha supaya awon panaytayan sin panghati sin manusiyah.

Dain ha sabab ini, kiya limpal ha Qur'an, in maksud ha kapapanjari ha manusiyah iban sin jinn magtag-eipun tudju mattu Kaniya. Damikkian, biyahdiin isab in kamaksuran sin magtag-eipun pa Allah? In pangasubu, bang nahinang na in katan sin rukun Islam lima... nakapagtag-eipun na bahah? atawa nakapagtuhan na bahah? arakala nakapag-ammal sadja, sah way luun niya ibadat. Arakala nakapag-ibadat sadja, sah, wala nakapagtuhan. Ampa in sa ngih-ngih manusiyah, amu in nagdara sin dagbus sin agama Islam, malaingkan bukun Muslim.

Dain ha sabab sin kahiluhalaan sin utuk sin manusiyah tudju pa parkala ini hangkan naharu-biru in ummat muslimin. Ampa ha jaman sin Nabi wala isab nahilu-halah in ummat niya sabab hambuuk da in panduh iyagad sin katan mula-mula in mga sahabat niya. Tandah sin in Nabi Muhammad, siya ra in nagdara sin kasabunnalan ngiyanan haqiqat sin Muhammad, subay siya nawafat ampa timagnah in kahilu-halaan sin mga ummat niya, mula-mula in mga ka sahabatan niya nagbawbunu na. Sampay pa jaman bihayaun nahilu-hala tuud in ummat sin Nabi Muhammad (s.a.w). Amura in kiyapamung sin Nabi sin galgal na siya sabab malasa tuud siya ha ummat niya, "UMMATI, UMMATI, UMMATI"